Dostępność cyfrowa (ang. Accessibility) oznacza tworzenie serwisów internetowych, aplikacji mobilnych, dokumentów, multimediów i usług elektronicznych w sposób uniwersalny, tak aby były one dostępne dla jak największej grupy użytkowników.
Z Internetu korzystają lub chcą korzystać wszyscy, mający taką możliwość. Niestety, około 25% internautów dotyka brak dostępności cyfrowej stron internetowych, aplikacji mobilnych i publikowanych w nich treści. Tworzenie dostępnych cyfrowo stron internetowych oraz aplikacji mobilnych sprawi, że publikowane w nich informacje dotrą do osób dotychczas wykluczonych cyfrowo, informacyjnie i społecznie.
Kogo dotyka brak dostępności?
Cyfrowo wykluczeni
Z internetu korzystają ludzie używający różnego sprzętu i oprogramowania. Dostępna cyfrowo strona internetowa powinna wyświetlać się podobnie w Google Chrome, Mozilla Firefox, Microsoft Edge, Internet Explorer czy w jakiejkolwiek innej przeglądarce.
Niestety, większość stron prezentuje się w odmienny sposób w różnych przeglądarkach. Problem staje się poważniejszy gdy daną stronę próbujemy otworzyć w przeglądarce unixowej lub zainstalowanej w urządzeniu mobilnym, takim jak smartfon czy tablet. Nagle okazuje się, że większość informacji czy aktywnych treści jest niedostępna. Nie możemy zalogować się do naszego banku, portalu społecznościowego. Nie jesteśmy w stanie sprawdzić poczty online.
Nadal dla wielu osób żyjących w trzeciej dekadzie XXI wieku, dostęp do internetu za pomocą łączy o ograniczonej przepustowości nie jest rzadkim zjawiskiem. Niestety, projektanci i twórcy witryn internetowych nie biorą tego pod uwagę. Obecnie pobieranie ogromnych objętościowo multimedialnych elementów stron może przeciągać się w nieskończoność, i znacznie ograniczać wydajność naszych urządzeń.
Osoby 50+
Według raportu Koalicji Dojrz@łość w Sieci Między alienacją a adaptacją, obecnie w naszym kraju żyje prawie 13 milionów osób, które ukończyły pięćdziesiąty rok życia. Niestety, aż 78% ludzi z tej grupy (ponad 10 milionów) nie korzysta z internetu.
Powodów absencji osób 50+ w internecie jest wiele. Możemy tu m.in. wymienić:
- budowę i stopień skomplikowania interfejsów stron internetowych
- pojawiające się z wiekiem schorzenia i niepełnosprawności
- stopień skomplikowania i prezentacji tekstów w Internecie
Wspomniane problemy dotyczą także osób słabo zaznajomionych z nowoczesnymi technologiami, dyslektyków, obcokrajowców lub Polaków od lat mieszkających za granicą, ludzi o niższym lub inaczej ukierunkowanym wykształceniu.
Kłopoty grupy 50+ nie znikną z czasem. Co roku grono 50+ zasilają kolejne tysiące obywateli starzejącego się społeczeństwa. W dobie powszechnej informatyzacji, przenoszenia części dotychczas tradycyjnie dostępnych usług do Internetu, oraz tworzenia się wirtualnych społecznych interakcji, miliony Polaków dotyka problem cyfrowego wykluczenia.
Osoby z niepełnosprawnościami
W Polsce, według różnych statystyk, mieszka od 13 do 15% obywateli z niepełnosprawnościami. Niedostępne cyfrowo strony internetowe i aplikacje mobilne skutecznie ograniczają możliwość korzystania przez osoby z niepełnosprawnościami z zasobów sieciowych.
Dysfunkcje wzroku
Niewidomi i słabowidzący w codziennej pracy z komputerem oraz urządzeniami mobilnymi, używają programów odczytu ekranu i aplikacji powiększających. Pierwsze, tzw. screenreadery interpretują zawartość ekranu i przekazują ją do syntezatora mowy lub linijki brajlowskiej. Drugie na życzenie użytkownika powiększają wybrany fragment ekranu. Wszystkie programy do precyzyjnego poruszania się po stronach internetowych i aplikacjach mobilnych wymagają ich prawidłowego skonstruowania.
Niepełnosprawności intelektualne
Osoby z niepełnosprawnościami intelektualnymi mają trudności z przyswajaniem skomplikowanych i zawiłych treści. Potrzebują aby tekst zamieszczany na stronach internetowych lub w aplikacjach mobilnych sformułowany był w prosty i przystępny sposób. Zdania nie powinny być długie i wielokrotnie złożone. Słownictwo powinno być jak najprostsze. Skróty występujące w tekście powinny być wyjaśniane.
Zaburzenia słuchu
Problemy osób głuchych mają dwojaki charakter. Pierwsze powiązane są z różnicami jakie występują między językiem polskim, a Polskim Językiem Migowym. Trudny, skomplikowany i dla głuchych obcy język skutecznie ogranicza im dostęp do treści zamieszczanych w Internecie. Drugie dotyczą problemów związanych z multimedialną prezentacją zawartości strony. W momencie gdy przekaz ograniczony jest jedynie do samego dźwięku, jest on niedostępny dla osoby głuchej. Głuchoniewidomi natykają się dodatkowo na szereg problemów które dotykają ludzi z dysfunkcją wzroku.
Ograniczenia ruchowe
Osoby z różnymi dysfunkcjami górnych kończyn zmuszone są do korzystania ze specjalistycznych urządzeń wskazujących, dostosowanych do ich niepełnosprawności. Najczęstsze problemy z jakimi spotykają się ludzie z niepełnosprawnością manualną, to limitowany czas reakcji, brak możliwości wybrania z poziomu klawiatury opcji przypisanych wyłącznie myszce oraz nielogicznie ułożone formularze na stronach internetowych.
Czasowa niepełnosprawność
Projektując stronę internetową, aplikację mobilną czy usługę elektroniczną, warto mieć świadomość, że w każdej chwili możemy znaleźć się w analogicznej sytuacji jak osoby z różnego typu niepełnosprawnościami. Wystarczy złamanie ręki, aby nasz sposób obsługi komputera wyglądał tak samo, jak u osób z permanentną niepełnosprawnością manualną. Zapalenie spojówek sprawi, że obraz na ekranie postrzegać będziemy jak osoby słabowidzące. Nawet zwykła awaria głośników może doprowadzić do sytuacji, gdy z informacją elektroniczną będziemy musieli zapoznać się w taki sam sposób jak osoby głuche. W efekcie świadomość potrzeb, oczekiwań i możliwości finalnych użytkowników sprawi, że tworzone strony internetowe i aplikacje mobilne będą cyfrowo dostępne dla wszystkich.